«Тату гаилә».
Информация
Бурычлар
Сорауларга җавап бирергә, төгәлләнгән тулы җөмләләр белән сөйләргә өйрәтү эшен дәвам итү. [Ә] авазы кергән сүзләр уйлау, авазның сүзләрдә дөрес
әйтелешен ныгыту.
Иҗади хикәя төзергә өйрәтү. Мөстәкыйль фикерләү сәләтен, монологик сөйләмне үстерү.
Гаиләдә бер-береңә җылы хисләр, игътибарлылык, ярдәмләшү һәм дуслык, үзара хөрмәт тәрбияләү. Гаиләң белән горурлану хисе тудыру.
Шөгыль барышы
1. Аудиоязмада «Рәхмәт, әнием» җырын («Туган телдә сөйләшәбез», 2–3 яшь: методик кулланма өчен аудиокушымта, 21 трек) тыңлау. Җырның эчтәлеге буенча әңгәмә кору:
– Җыр кем турында?
– Әни йокыдан иртән ничек уята?
– Әниләр булганда, өйләр, ашлар нинди? Һ.б.
– Безнең тагын нинди якын кешеләребез бар? Алар кемнәр? (Әти, әби, бабай, сеңел, абый, апа.)
– Аларны бер сүз белән ничек итеп әйтеп була? (Гаилә)
2. Балаларның гаилә фотоларын карау.
– Син кемнәр белән яшисең?
– Гаиләдә сез ничә кеше?
– Гаиләдәге якын кешеләреңә ничек эндәшәсең?
– Сезнең гаиләдә кем нинди эш башкара?
– Син нинди эшләр башкарасың?
– Әтиең, әниең кайда эшлиләр?
3. «Гаилә» рәсемен карау. Рәсем буенча хикәя төзү.
Хикәя үрнәге. Безнең гаилә зур. Бу – минем әни. Ул мәктәптә укытучы булып эшли. Әни дәфтәрләр тикшерә. Бу – минем әти. Ул телефоннан сөйләшә. Ә монысы бабай, ул китап укый. Әби диванда оекбаш бәйләп утыра. Ә бу – мин. Мин шакмаклар белән уйныйм. Без бик тату яшибез.
2–3 бала рәсем буенча хикәя төзеп сөйлиләр.
4. Үстерешле диалог.
– Әниеңнең әнисе сиңа кем була?
– Әниеңнең әтисе сиңа кем була?
– Гаиләгездә иң өлкән кеше кем?
– Әниләрне, әтиләрне, яратып, нинди нинди матур сүзләр әйтергә мөмкин? (Әнием, әтием, әнкәй, матурым, бәгърем, алтыным, җаным һ.б.)
– Әәә-ни, әәә-би, әәә-ти сүзләре нинди аваздан башлана?
– [Ә] авазы белән башланган тагын нинди сүзләр беләсез? (Әйбәт, әкият, әләкче, әрем, әтәч).
– [Ә] авазы белән башланган нинди кыз исемнәре беләсез? (Әминә, Әлфия, Әнисә, Әмирә һ.б.)
– Табышмакның җавабы ничек?
Әтием бар, әнием бар,
Ике апам.
Әниемнең әнисен дә
Бик яратам.
Ә без аның оныклары
Өчәү инде.
Шулай булгач,
Без барыбыз гаиләдә
Ничәү инде? (Алты)
Х. Халиков
5. Динамик пауза: «Менә шундый уңган без!» уены
Без инде хәзер зурлар, |
Аяк очларында күтәреләләр, |
Күп эшли безнең куллар. |
кулларын як-якка селкиләр, |
Без идән дә юабыз, |
алга иеләләр, |
Без керләр дә уабыз, |
кер уу хәрәкәтләре ясыйлар, |
Гөлләргә су сибәбез. |
су сибү хәрәкәтләре ясала, |
Менә шундый уңган без, |
кулларын алга сузалар, |
Менә шундый булган без. |
кул чабалар. |
6. «Бездә шулай, ә сездә ничек?» үстерешле уены.
Уенда һәр бала гаиләсендә кичләрнең ничек үтүе турында сөйли.
Тәрбияче башлый, ә балалар дәвам итә.
«Мин, эштән кайткач, аш бүлмәсенә керәм, алъяпкыч ябам, бәрәңге әрчергә тотынам. Әтиебез ит турый. Ә кечкенә кызыбыз, ашка салу өчен, токмач сындыра. Ә сездә ничек?»
«Эшләр бетеп, кичке ашны ашагач, без ял итәргә утырдык. Мин китап укыйм. Ә әтисе белән кечкенә кызыбыз шашка уйный башладылар. Шулчак песи баласы аларның шашкаларын таратты, берсен тәгәрәтеп уйный башлады. Без рәхәтләнеп көлештек. Ә сездә ничек?»
Шулай итеп, балалар әти-әниләре белән кичне ничек үткәрүләре турында сөйлиләр, кызыклы вакыйгаларны искә төшерәләр.
7. «Кайсы артык?» дидактик уены.
Балалар гаилә әгъзаларын белдергән сүзләр арасыннан чит сүзне табарга тиешләр.
* Әни, күрше апа, әти, бабай.
* Әни, абый, дус кызым, сеңлем.
* Бабай, әби, абый, тәрбияче апа.
* Иптәш малай, әти, энем, бабай.
Мәкальләр әйтү. Мәгънәсен аңлату:
* Әткәй – шикәр, әнкәй – бал.
* Ана җылысы – кояш җылысы.
* Бердәм өйдә бәрәкәт була.
Тәрбияче:
– Гаиләдә кешеләр бер-берсен хөрмәт итеп, ярдәмләшеп яшәргә тиеш. Сез дә өйләрегездә бер-берегезгә кулыгыздан килгәнчә булышыгыз, балалар. Әти-әниегезгә, әби-бабайларыгызга игътибарлы булыгыз. Аларны матур эшләрегез белән сөендерегез, тәүфыйклы балалар булып үсегез.