1. Санамыш өйрәнү. [Ч], [к] авазларының дөрес әйтелешенә басым ясау.

Чәүкә, чыпчык,

Җепсез орчык.

Кара балчык,

Син кал, бу – чык!

2. Аудиоязмада кошлар тавышын тыңлау («Туган телдә сөйләшәбез», методик кулланма өчен аудиокушымта. 2–3 яшь: 51, 66 нчы треклар). Торналар тавышына аерым игътибар итү.

– Балалар, ишетәсезме, нәрсә тавышы бу?

– Кошлар тавышы.

– Бу – торналар тавышы. Ничек уйлыйсыз: нигә алар шулай бик моңсу итеп кычкыралар икән?

– Алар җылы якка китеп баралар (слайд № 1).

– Торналар безнең белән саубуллашалар.

– Дөрес, балалар, хәзер инде кошлар җәйге матур көннәрдәге шикелле сайрамыйлар. Күбесе җылы якларга очып китә. Ә беләсезме, җылы якларга иң беренче булып кайсы кошлар әзерләнә? Кара каргалар (слайд № 2). Алар, кара болыттай булып җыелып, һавадан төшми очалар. Үзләре: «Карр! Карр!» – дип каты шаулыйлар, әйтерсең, тиздән кар явасын хәбәр итәләр. Алар китүгә, сандугачлар, карлыгачлар туган як белән саубуллаша (слайд № 3). Туган якларны калдырып, көзен җылы якларга китә торган кошларны күчмә кошлар, диләр. Ә нинди кошлар җылы якларга китмиләр дип уйлыйсыз? Искә төшерик әле: кышын нинди кошларны күрергә була?

– Чыпчык, күгәрчен (слайд № 4).

– Бик дөрес. Тагын әле бездә кышларга песнәкләр, саесканнар, тукраннар кала. Алар кышлаучы кошлар дип йөртеләләр (слайд № 5).

3. Кара-каршы сөйләшү.

– Сыерчыгым, нигә китәсең?

Сагынырмын сине, киткәчтен,

– Көз җитте бит инде, мин туңам,

Килгән идем җәйге костюмнан.

Бари Рәхмәт

4. Динамик пауза: «Хушыгыз, кошкайлар» уены.

– Күктә кояш та качты.

Кулларны күтәрү, өскә карау,

Көзге салкын җил исте.

кулларны як-якка селкү,

Ашарга ризык тапмыйбыз,

иңбашларын сикертү,

Безгә китәр көн җитте.

канат кагу хәрәкәтләре,

– Хушыгыз, хуш, кошкайлар!

уң кулны болгау,

Казлар, торна, аккошлар.

сул кулны болгау,

Хәерле булсын юлыгыз,

кулларгы алга сузу,

Тиз әйләнеп кайтыгыз.

кулларны як-якка җәю.

5. «Күкшә» (русчасы – сойка) әкиятен уку.

6. Әкиятнең эчтәлеге буенча сораулар:

– Әкият нәрсә турында? (Төлке һәм кошлар турында).

– Төлке ничек итеп казларны үз өенә алып кергән? (Төлке хәйләкәр, кошларны алдалаган).

– Төлке кошларны ашый алганмы? Ни өчен ашый алмаган? (Кошлар да хәйләкәр булган).

– Әйе шул, кошлар Төлкедән акыллырак булып чыккан. Алар нинди хәйлә корган? («Аучы килә!» – дип кычкырганнар).

– Дөрес. Күкшә исемле кош, Төлке янына ук килеп: «Аучы килә! Котылыгыз!» – дип кычкырган һәм йоклап яткан Төлкене чукып алган. Төлке, куркып, өеннән чыгып качкан.

– Кошлар Күкшәне ничек итеп мактаганнар? («Син шундый батыр, син шундый акыллы!» – дигәннәр). Шул көннән башлап Күкшә беркайчан да җылы якка китмәгән, туган җирен ташламаган.

7. Дидактик уен: «Җөмләне әйтеп бетер».

– Мин җылы башлык, куртка кидем, чөнки ...

– Агачлардан яфраклар коела, чөнки ...

– Бик еш яңгырлар ява, чөнки ...

– Кошлар җылы якларга китә, чөнки ...

Шөгыль ахырында «Очты-очты...» татар халык уенын (Уйныйк, куаныйк әле, 44 бит) уйнарга мөмкин.